تعریف معماری به زبان ساده تر را می توان گفت که یک نوع علم و هنر است. که ساختمان را با کیفیت، زیبایی، هندسه و متناسب با عملکرد آن طراحی می کند. که برای انسان و فعالیت های روزمره او مناسب باشد، سپس از نظر روانی (خلق و عواطف و …) نیازهای کاربر را مورد بررسی قرار می دهد.
معماری برای بیان این چیزها از رنگ، نور و مواد استفاده می کند. مانند ماندگاری مصالح ، رنگ آمیزی دلپذیر،تزیینات، پویایی، تناسب و مقیاس خوب و …
در واقع تعریف معماری زمانی اهمیت پیدا کرد. که مرزهای دانش، بینش و آموزش معماری به صورت آکادمیک در نظر گرفته شد. و تخصص در جوامع بشری مطرح شد. به این معنا که سازه از معماری، متخصصان تاسیسات و امثال آن جدا شده و فعالیت خود را در یک راه تخصصی ادامه داده اند.
چند نمونه از تعاریف مطرح شده توسط بزرگان و صاحبان نفوذ را بررسی می کنیم.
از نظر معمار معروف رومی، مارکوس ویترویوس پولیو، معماری دارای سه ویژگی است: استحکام، سودمندی و زیبایی است و این سه ویژگی را سه ضلع مثلث معماری می داند. و آن را چنین تعریف کرده است: تناسب، دلپذیری، هماهنگی، وابستگی و اقتصاد نتیجه آن است.
تعریف از قول ویکتور هوگو:
معماری ایده های بزرگ بشریت را در بر می گیرد، نه تنها نماد هر دینی، بلکه تفکر هر انسانی برگی از این است.
لوکوربوزیه:
این یک بازی هوشمندانه حجم است، زیر نور و سایه، و در جای دیگر می گوید معماری است که دلم را می لرزاند. در تعریف اول به جنبه بیرونی و کالبدی اشاره می کند. و در تعریف دوم بر شور و هیجانی که از حضور در فضای معماری به دلیل جنبه زیبایی شناختی ایجاد می شود تاکید می کند. معماری چیزی نیست جز میل زمان برای یک فضای زنده، در حال تغییر و جدید. درست است که معماری مبتنی بر حقایق خاصی است. اما کار اساسی آن تسلط بر معانی است. معماری اراده زمان است که به فضا تبدیل شده است.
آلوار آلتو:
معماری علم نیست. این یک فرآیند ترکیبی عظیم است. که هزاران کارکرد خاص انسانی را ترکیب و مانند معماری باقی می ماند. نسبت آن ایجاد هماهنگی بین دنیای مادی و زندگی انسان است.
ژاک دریدا:
معماری با فلسفه همراه است و تلاشی است برای تقویت پیوند بین خود و فلسفه و قابل تصور کردن.
کلوتز:
او این هنر را اکولوژی می نامد و می گوید که ما باید تمام ساختمان های جدید را تا حد زیادی مرتبط با محیط آنها بسازیم.
آیزنمن:
معماری امروز باید شرایط را منعکس کند. زندگی ذهنی و زیستی ماست و آنچه امروز مورد غفلت قرار می گیرد بخشی از زندگی ماست.
محقق و شهرساز ایرانی جناب آقای منوچهر مزینی در کتاب حوزه های زندگی خصوصی و زندگی جمعی در کنار معماری انسانی به بررسی و توجه به عوامل ایجاد زیرساخت و شالوده معماری و عوامل موثر بر آن پرداخته است. معماری به شش عامل مختلف طبقه بندی می شود.